خلاصه کتاب هنر شفاف اندیشیدن، بخش ۳۰: مرجع
آبراهام لینکن کی به دنیا آمده است؟ اگر سال تولد او را در ذهن نداشته باشی و باتری گوشی همراهت نیز تمام شده باشد، چگونه به این سوال پاسخ می دهی؟ شاید بدانی در طول جنگ ها داخلی دهه ۱۸۶۱ رییس جمهور بوده و همین طور اولین رییس جمهور امریکاست که ترور شده. با نگاه به مجسمه یادبود لینکن در واشنگتن، یک جوان با انژی نمی بینی، بلکه بیشتر یک پیر کارکشته ی شصت ساله به نظر می رسد. این مجسمه احتمالا او را در اوج قدرت سیاسی نمایش داده است، مثلا در شصت سالگی. فرض کن او در اواسط دهه ۱۸۶۱ به قتل رسیده، یعنی حدس ما این است که او در ۱۸۱۵ به دنیا آمده (جواب صحیح ۱۸۱۹است). پس ما چه طور این مسئله را حل کردیم؟ به کمک مرجع (دهه۱۸۶۱ میلادی) به یک حدس نسبتا دقیق رسیدیم.
هر وقت چیزی را حدس می زنیم از مرجع کمک می گیریم. ما با چیزی که نسبت به آنها اطمینان داریم شروع میکنیم و در ادامه به قلمرو ناشناخته ها میرویم. متاسفانه ما از مرجع ها وقتی نیازی هم به آنها نیست، استفاده میکنیم. آموس تورکسی، روانشناس، آزمایشی با گردونه شانس انجام داد. از شرکت کنندگان خواست آن را بچرخانند و سپس از آنها پرسید سازمان ملل چند عضو دارد. حدس های آنها وجود اثر مرجع را تایید میکرد؛ بزرگترین حدس ها از جانب کسانی بود که اعداد بزرگتری از گردونه خارج کرده بودند.
مرجع ها فراوان اند و همه ما به نحوی به آنها چنگ می اندازیم. «قیمت برای مصرف کننده» که روی بسته ی خیلی از محصولات چاپ شده چیزی بیش از یک مرجع نیست. فروشندگان می دانند باید در مراحل اولیه، یعنی خیلی قبل از اینکه پیشنهادی به آنها داده شود، قیمت را تعیین کنند. همچنین اثبات شده اگر معلمان نمره های پیشین دانش آموزان را بدانند، این امر در نمره دهی بعدی آنها در آزمون های بعدی نیز اثر خواهد گذاشت. نمرات اخیر مثل یک نقطه شروع عمل میکند.
