خلاصه کتاب هنر شفاف اندیشیدن، بخش ۱۴: خطای بازنگری
چند وقت پیش، دفترچه ی خاطرات عموی پدرم را دیدم. در سال۱۹۳۲، او از یکی از روستاهای کوچک سویس به پاریس مهاجرت کرد تا شانس خودش را در فیلم سازی امتحان کند. در آگوست ۱۹۴۱، دو ماه پس از اشغال پاریس، نوشته بود«همه مطمئن اند آلمانی ها تا آخر سال اینجا را ترک میکنند. حتا افسران شان هم به امن این اطمینان را داده اند. انگلستان هم به سرعت فرانسه سقوط خواهد کرد و ما مجددا زندگی پاریسی خودمان را از سر می گیریم، البته به عنوان بخشی از خاک آلمان.» اما این اشغال چهار سال طول کشید.
در کتاب های تاریخی که امروز نوشته می شوند اشغال فرانسه به دست آلمانی ها بخشی از یک برنامه نظامی نشان داده میشود. امروز که به ماجرا نگاه میکنیم به نظر ادامه ی جنگ محتمل ترین سناریو بوده است. چرا؟ چون تحت تاثیر خطای بازنگری قرار گرفته ایم.
خطای بازنگری از متداولترین خطاهاست .میتوان آن را به درستی پدیده ی «من به تو گفته بودم» نامید؛ وقتی به گذشته نگاه میکنیم؛ همه چیز واضح و اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. وقتی مدیر عاملی به خاطر خوش اقبالیاش به موفقیت دست یابد، با نگاه به گذشته احتمال موفقیت خود را بسیار بیشتر از احتمال واقعی آن ارزیابی خواهد کرد.
پس چرا خطای بازنگری خطرناک است؟ خب، برای این که ما توانایی پیشبینی خود را دست بالا بگیریم و بیش از حد به دانش خود اعتماد کنیم و در نتیجه ریسک های زیادی را بپذیریم. این فقط محدود به موضوعات جهانی نمیشود؛ «شنیده ای؟سیلوا و کریس از هم جدا شدند. معلوم بود آخرش این طور میشود؛خیلی با هم فرق داشتند.» یا «بیش از حد شبیه هم بودند» یا حتا «به ندرت همدیگر را میدیدند».
غلبه بر خطای بازنگری ساده نیست. مطالعات نشان داده انسانهایی که از این موضوع آگاه اند درست به اندازه دیگران اسیرش می شوند. پس متاسفانه باید به شما بگویم با خواندن این فصل وقت خودتان را تلف نکنید.
اگر هنوز هم همراه من هستی، یک توصیه پایانی دارم که بیش از این که یک تجربه حرفهای باشد یک تجربه شخصی است؛ خاطراتت را بنویس .پیشبینی های خودت را یادداشت کن، آن هم دربارهی تغییرات سیاسی، شغل خودت، وزنت، بازار بورس و… سپس گاهی یادداشت های خودت را با وقایع بیرونی مقایسه کن. از این که چه پیشگوی ضعیفی هستی، شگفت زده خواهی شد.
{با توجه به اهمیت این فصل کتاب با اجازه استاد فراهانی از مطلبی در کانال ایشون استفاده میکنم؛ چرا که بهتر از هر کسی با بیانی شیوا و جذاب این بخش کتاب رو توضیح میدهند}.
من این مطلب ساده رو تا بحال به کلی آدم گفتم ولی تقریبا افرادی که اجراش کردن به زور به ۵٪ میرسند. شما هم بخونید حالا حداقل سرتون که گرم میشه. مغز انسان یک سیستم یادگیرنده است. مغز شما از دوران کودکی با آزمون و خطا روش های زندگی شما را بهبود و ترمیم کرده است. در تمام حوزه ها مغز شما بعد از کتک خوردن یاد گرفته یاد گرفته به صاحبان قدرت احترام بزاره مغز شما بعد از تحمل شکست عشقی یاد گرفته….
اگر دقت کنید متوجه میشید مغز شما یک سیستم هوشمند اصلاح پذیره که دائم به ترمیم و بهبود خودش می پردازه.خب.
حالا سوال اینه : آیا می توانیم از این قابلیت مغز برای بهبود معاملات مان استفاده کنیم؟ آیا می توانیم تدبیری اتخاذ کنیم که سرعت پیشرفت و بهبود مغزمان را در زمینه ی معاملاتی افزایش دهیم؟
اولا شما ناخودآگاه بهتر می شوید. مثل یک بازی رایانه ای که بار دوم بهتر از بار اول و باز هزارم ده ها بار بهتر از بار اول بازی می کنید. پس جواب سوال بالا اینه که بله و نیازی به انجام کاری از جانب شما نیست. ولی آیا تکنیک هایی وجود داره که سرعت یادگیری مغز در زمینه ی معاملات افزایش پیدا کنه؟ جواب: بله من از این تکنیک استفاده می کنم:
متوجه شده ام که اگر تمرکزم روی معاملاتم افزایش پیدا کنه ناخودآگاه عملکردم هم بهتر میشه. برای افزایش تمرکزم رفتم شهر کتاب یه دفترچه ی خوشگل خریدم. از اولین لحظه ای که درگیر یک معامله میشم شروع می کنم به نوشتن مطلب توی اون دفترچه فکر کنم اگر محیط زیست می دونست من برای معاملاتم باعث قطع شدن چند تا درخت شدم حتما ازم شکایت می کرد.فکر کنید مثلا من می خوام سهم ملی مس بخرم (مثال دارم می زنم جنبه داشته باشید). بالای صفحه می نویسم : چرا فملی می خوای بخری؟
بعد تلاش می کنم تمام دلایلی که من رو به این انتخاب رسونده رو مکتوب کنم. این دلایل الزاما موضوعات علمی نیست جملاتی مثل این هم توی اون دفترچه به وفور دیده میشه:
- حس مثبتی بهش دارم
- حوصله ام سر رفته می خوام یه کوفتی بخرم
- اصغر گفته خوبه و….
البته در بیشتر اوقات یه تحلیل به ظن خودم درست حسابی می نویسم. این کار ۲ تا کمک به من می کنه: اول مشخص می کنه با توجه به ارزش مطلبی که نوشتم چقدر پول برای خرید اون سهم تخصیص بدم. دوم بعدها اگر معامله خوب پیش نرفت برگردم و دلایل خودم رو بخونم و متوجه اشتباهم بشم. مثلا حس خوبی بهش دارم : لطفا حس ات رو برا خودت نگه دار، حوصله ام سر رفته : در اولین فرصت آتاری بخر – اصلا یه کانال تو تلگرام بزن برو سرت رو اونجا گرم کن اصغر گفته خوبه : please don’t answer asghar sphones any more
اینها البته شوخی اند برای اینکه شما حوصله تون سر نره و تا مطلب باهام بیایید. در قسمت بعدی من هر روز صفحه ای دارم به نام سبد من که در اینجا احساسم رو درمورد هر کدوم از سهم هایی که دارم در یک خط می نویسم. دائم به تحلیل اولیه ام رجوع می کنم و اون رو بهتر می کنم. دائم چک می کنم دلایلی که موجب خرید سهم شدند پا برجا هستند هنوز؟ آیا فکر هام روز اول درست بودند؟ آیا همه چیز طبق محاسبات پیش می رود؟ دوستان زیان قسمتی از بازیه. از من به عنوان یک دوست به شما نصیحت از زیآنهایتان ساده نگذرید. برایشان وقت بگذارید. همه ی ما معاملاتی با ضرر داشتیم. تلاش کنید از پولی که باختید در جهت بهتر شدن خودتان استفاده کنید. دفتر تان را ورق بزنید بالای صفحه بنویسید : چرا در فملی ضرر کردم و مثل یک حرفه ای خود را به نفد بکشید. اشتباه کردن هیچ اشکالی نداره.
اشتباه نشون میده شما انسان هستید ولی دوبار و سه بار و چهار بار یک اشتباه رو انجام دادن نشون میده قسمت یادگیرنده ی مغزتون اختلال داره. همینطور برای سودهایتان هم یک صفحه کاغذ مصرف کنید بگوبید نقطه ی قوت تان کجا بوده. چه موضوعی باعث سود شما در این معامله شده است.
توجه کنید هنگامی که می نویسید ذهن تان ناخودآگاه متمرکز میشه. ضمیرناخودآگاهتون فعال میشه. انجام این کارها روی مبل در حالی که چشم تون بسته است و در ذهنتون دارید بهشون فکر می کنید کار خوبیه ولی تاثیر نوشتن رو قطعا نداره .
این دفتر بمرور زمان به گنجینه ی عظیمی برای شما تبدیل میشه. و اصلا این بهانه رو نیارید که وقت ندارم. شما چه مدل سرمایه گذاری هستید که نمی تونید نیم ساعت در روز برای سرمایه گذاریتون وقت بزارید؟
شما برای یادگرفتن از معاملاتتون باید تمرکز و توجه ذهن تون رو جلب کنید و نوشتن کمک شایانی به شما در این خصوص می کنه. نوشتن باعث میشه حجم زیادی از تصمیم های احساساتی رو اتخاذ نکنید و به معاملاتتون نگاه منطقی داشته باشید. باعث میشه سرمایه تون رو درست تخصیص بدید. کمک می کنه بیشتر به اشتباهاتتون فکر کنید و نقاط ضعف تون رو ترمیم کنید. خرید یک دفتر خوشگل و اختصاص زمانی اندک طی روز ممکنه منجر بشه جلوی میلیون ها تومان زیان رو بگیرید. امتحانش کنید. – چرا این سهم رو خریدم؟ – سبد من:
- آیا همه چیز طبق محاسبات من پیش میرود؟ اگر خیر چرا؟ چه باید بکنم؟
- دلایل سود در معامله: – کجا اشتباه کردم که ضرر کردم: اشتباه کردن هیچ اشکالی نداره ولی دائم یک اشتباه رو تکرار کردن قطعا اشکال داره.
